Đột quỵ là một trong những bệnh lý thần kinh nguy hiểm nhất và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người trung niên và người cao tuổi, xếp sau bệnh lý tim mạch và ung thư. Bệnh cũng là một trong những nguyên nhân chính gây nên tình trạng khuyết tật trên toàn cầu.
Thời gian phát hiện và điều trị quyết định trực tiếp tới khả năng sống còn và mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Những người sống sót sau đột quỵ vẫn có thể gặp các di chứng như suy giảm thể chất, vận động, nhận thức và khả năng nói. Khoảng 30-50% số người sống sót sau đột quỵ phải sống phụ thuộc vào người khác do cấp cứu muộn, gặp biến chứng, di chứng nặng.
1. Đột Quỵ Là Gì?
Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi một phần não bị thiếu máu và oxy. Điều này có thể do mạch máu cung cấp máu cho não bị tắc nghẽn (đột quỵ thiếu máu) hoặc bị vỡ (đột quỵ xuất huyết). Tình trạng thiếu oxy này có thể khiến các tế bào não bị hủy hoại, dẫn đến mất chức năng của các cơ quan hoặc bộ phận cơ thể do phần não đó điều khiển.
2. Các Loại Đột Quỵ
Đột Quỵ Thiếu Máu (Ischemic Stroke): Đây là dạng đột quỵ phổ biến nhất, chiếm khoảng 85% các ca đột quỵ. Đột quỵ thiếu máu xảy ra khi một cục máu đông hoặc mảng cholesterol tắc nghẽn mạch máu, ngừng cung cấp máu và oxy cho não. Cục máu đông có thể hình thành từ các mạch máu bị hẹp hoặc bị tổn thương.
Đột Quỵ Xuất Huyết (Hemorrhagic Stroke): Đột quỵ xuất huyết là khi mạch máu trong não bị vỡ và gây chảy máu trong não. Máu chảy vào não có thể gây áp lực lên mô não và làm tổn thương các tế bào. Đây là loại đột quỵ ít gặp hơn nhưng lại nguy hiểm hơn vì có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Đột Quỵ Thoáng Qua (Transient Ischemic Attack - TIA): Còn gọi là đột quỵ mini, TIA xảy ra khi lưu lượng máu đến não bị gián đoạn tạm thời. Triệu chứng của TIA thường chỉ kéo dài từ vài phút đến vài giờ và không gây tổn thương não vĩnh viễn. Tuy nhiên, TIA là một dấu hiệu cảnh báo quan trọng, cho thấy bạn có nguy cơ cao mắc đột quỵ thực sự trong tương lai.
3. Nguyên Nhân và Yếu Tố Nguy Cơ
Có nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ. Những yếu tố này có thể là kết quả của thói quen sống không lành mạnh hoặc các tình trạng bệnh lý từ trước.
Tăng Huyết Áp: Tăng huyết áp là nguyên nhân chính gây đột quỵ, đặc biệt là đột quỵ xuất huyết. Huyết áp cao gây áp lực lên các mạch máu trong não và làm chúng dễ bị vỡ. Điều trị và kiểm soát huyết áp là yếu tố quan trọng giúp phòng ngừa đột quỵ.
Bệnh Tim: Các bệnh lý tim mạch như rung nhĩ, bệnh động mạch vành, hoặc suy tim có thể dẫn đến hình thành cục máu đông, làm tắc nghẽn mạch máu và gây đột quỵ. Những bệnh nhân có tiền sử bệnh tim nên đặc biệt cẩn thận.
Hút Thuốc và Uống Rượu: Hút thuốc lá làm hỏng mạch máu và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, trong khi việc uống rượu quá mức có thể làm tăng huyết áp và gây tổn thương gan, tim và não.
Di Truyền: Nếu trong gia đình có người bị đột quỵ, nguy cơ bạn mắc phải cũng cao hơn. Di truyền có thể tác động đến các yếu tố như huyết áp, cholesterol và các yếu tố làm gia tăng nguy cơ đột quỵ.
Lối Sống Kém Lành Mạnh: Thói quen ăn uống không lành mạnh, ít vận động, béo phì và stress kéo dài đều góp phần làm tăng nguy cơ đột quỵ.
4. Triệu Chứng Đột Quỵ
Đột quỵ thường xảy ra đột ngột, vì vậy nhận diện các triệu chứng kịp thời có thể cứu sống người bệnh. Các dấu hiệu và triệu chứng của đột quỵ bao gồm:
Mặt lệch hoặc tê một bên cơ thể: Một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất là mặt bị lệch sang một bên hoặc người bệnh không thể cử động tay hoặc chân một bên cơ thể.
Khó nói hoặc hiểu lời nói: Người bị đột quỵ có thể không thể nói được hoặc lời nói trở nên khó hiểu. Đây là dấu hiệu cho thấy phần não liên quan đến khả năng ngôn ngữ đã bị ảnh hưởng.
Mất thăng bằng và chóng mặt: Đột quỵ có thể gây mất thăng bằng, chóng mặt, hoặc cảm giác không ổn định khi đi lại.
Đau đầu dữ dội: Một số người có thể cảm thấy đau đầu rất mạnh, đặc biệt là khi có xuất huyết trong não.
Buồn nôn và nôn mửa: Buồn nôn, nôn mửa thường xuất hiện khi có áp lực trong não.
5. Điều Trị Đột Quỵ
Điều trị đột quỵ phụ thuộc vào loại đột quỵ và thời gian phát hiện. Nếu phát hiện kịp thời, khả năng hồi phục sẽ cao hơn.
Đột Quỵ Thiếu Máu: Đối với đột quỵ thiếu máu, thuốc tiêu cục máu đông (như tPA) có thể được sử dụng trong vòng 4,5 giờ đầu tiên để phá vỡ cục máu đông và khôi phục lưu thông máu.
Đột Quỵ Xuất Huyết: Điều trị đột quỵ xuất huyết thường yêu cầu phẫu thuật để loại bỏ máu tụ hoặc can thiệp để kiểm soát chảy máu.
Phục Hồi Sau Đột Quỵ: Sau khi vượt qua cơn đột quỵ, bệnh nhân có thể cần điều trị phục hồi chức năng (vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu) để khôi phục khả năng vận động và giao tiếp.
6. Phòng Ngừa Đột Quỵ
Phòng ngừa đột quỵ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc làm giảm nguy cơ xuất hiện bệnh và giảm thiểu các biến chứng nếu bệnh không may xảy ra. Một số cách giúp phòng ngừa đột quỵ bao gồm:
Không hút thuốc lá, bỏ thuốc là biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe, bao gồm phòng tránh nguy cơ đột quỵ.
Hạn chế sử dụng bia rượu và tránh xa chất kích thích.
Giảm căng thẳng, người bệnh có thể tham gia các hoạt động lành mạnh như tập yoga, đọc sách, nghe nhạc, học nấu ăn… để duy trì tinh thần thoải mái, lạc quan.
Kiểm soát tốt huyết áp, nên duy trì huyết áp dưới 140/90 mm Hg; tham khảo ý kiến của bác sĩ về cách thức kiểm soát huyết áp.
Kiểm soát đường huyết, với người bệnh tiểu đường thì việc kiểm soát đường huyết giúp ngăn chặn tình trạng hỏng mạch máu và nguy cơ đột quỵ.
Kiểm soát tốt cholesterol, mức cholesterol trong máu quá cao có thể dẫn đến tích tụ mảng bám trong động mạch, ngăn chặn lưu lượng máu, điều này có thể dẫn đến đột quỵ.
Duy trì cân nặng lý tưởng, nên kiểm soát chỉ số BMI luôn ở mức dưới 25.
Rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên, tập khoảng 40 phút/ ngày và 3-4 ngày/ tuần.
Xây dựng chế độ ăn uống điều độ, khoa học: giảm lượng natri và tăng Kali trong chế độ ăn hằng ngày; hạn chế các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, cholesterol cao và ăn nhiều rau củ, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt…
Hạn chế tắm đêm, tắm nước lạnh lúc tối muộn vì điều này khiến cơ thể thay đổi nhiệt độ đột ngột, dễ dẫn đến đột quỵ trên nền bệnh tim mạch, tăng huyết áp…
Kiểm tra sức khỏe định kỳ, tầm soát đột quỵ và xử lý sớm các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ.
Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Tiêm vacxin phòng cúm hàng năm.
Chăm sóc đặc biệt cho những người có bệnh lý tim mạch hoặc tiền sử đột quỵ, cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ về phòng ngừa đột quỵ cho các đối tượng này.
Đột quỵ là một căn bệnh nguy hiểm có thể xảy ra bất ngờ và gây ra những tổn thương nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với kiến thức về các yếu tố nguy cơ và triệu chứng của bệnh, mỗi người có thể chủ động trong việc phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh. Hãy duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ, và tìm kiếm sự chăm sóc y tế khi cần thiết để bảo vệ não bộ và sức khỏe tổng thể.
………………………………………………….. BNC Medipharm - Đồng Hành Cùng Sức Khỏe.
Đơn vị nhập khẩu và phân phối thực phẩm bảo vệ sức khỏe trực tiếp từ Mỹ, Canada độc quyền phân phối tại Việt Nam.
Website: http://bncmedipharm.com.vn
Hotline: 0978.30.7072
Địa chỉ: KĐT Pháp Vân, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội.
Thuyên tắc phổi (hay tắc mạch phổi) xảy ra khi cục máu đông ở một vị trí khác trong cơ thể bị vỡ, trôi nổi tự do trong hệ tuần hoàn đến động mạch phổi và gây tắc nghẽn đột ngột dòng máu lưu thông trong vùng đó.