Ô nhiễm không khí trong nhà: Nguyên nhân, tác hại và cách cải thiện hiệu quả

Trong những năm gần đây, ô nhiễm không khí trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng. Không chỉ không khí ngoài trời bị ảnh hưởng bởi bụi mịn, khí thải công nghiệp hay giao thông, mà ngay cả không gian sống nơi tưởng như an toàn nhất cũng đang bị đe dọa nghiêm trọng. Nhiều người dành 80–90% thời gian trong ngày ở trong nhà, nhưng thực tế cho thấy chất lượng không khí trong nhà có thể ô nhiễm gấp nhiều lần ngoài trời nếu không được kiểm soát đúng cách. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hiểu rõ nguyên nhân và tìm ra cách cải thiện ô nhiễm không khí trong nhà hiệu quả và bền vững.

I. Tổng quan về tình trạng ô nhiễm không khí và mối nguy đối với sức khỏe

1. Ô nhiễm không khí 

Tình trạng ô nhiễm không khí đã đạt đến mức báo động ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Với mức đô thị hóa cao, giao thông dày đặc, mật độ dân cư lớn, các thành phố như Hà Nội và TP. HCM thường xuyên ghi nhận chỉ số AQI ở mức kém hoặc có hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, điều đáng lo hơn là nhiều người chỉ quan tâm đến chất lượng không khí ngoài trời, mà bỏ qua môi trường trong nhà, nơi họ sống, làm việc và nghỉ ngơi hằng ngày. Việc đóng kín cửa tưởng như an toàn, nhưng lại có thể khiến các chất ô nhiễm tích tụ và trở nên độc hại hơn.

2. Tác hại của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe

Trong không khí tồn tại nhiều loại chất gây hại như PM2.5, PM10, NO₂, SO₂, CO hay các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi. Những hạt bụi siêu nhỏ này có thể đi sâu vào phổi, thậm chí xuyên qua màng phổi để vào máu, gây ra hàng loạt vấn đề sức khỏe. Trước hết, chúng tác động trực tiếp lên hệ hô hấp, gây kích ứng mắt, mũi, họng, làm khởi phát cơn hen, viêm phế quản và viêm mũi dị ứng. Với trẻ nhỏ, do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, nguy cơ mắc bệnh càng cao.

Không dừng lại ở đó, bụi mịn còn được ghi nhận là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến tim mạch. Chúng có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, gây rối loạn nhịp tim và thậm chí dẫn đến đột quỵ ở người cao tuổi. Ngoài ra, sống trong môi trường không khí ô nhiễm lâu dài còn liên quan đến rối loạn giấc ngủ, stress oxy hóa khiến da lão hóa nhanh hơn, giảm khả năng tập trung và tăng nguy cơ ung thư phổi. Tổ chức Y tế Thế giới đã gọi ô nhiễm không khí là một “kẻ giết người thầm lặng” vì những tác động âm thầm nhưng nghiêm trọng của nó lên cơ thể con người.

II. Vì sao không khí trong nhà cũng bị ô nhiễm?

1. Hiểu lầm phổ biến: Đóng kín cửa sẽ giúp không khí sạch hơn

Nhiều người cho rằng việc đóng kín cửa sẽ bảo vệ không gian sống khỏi khói bụi bên ngoài. Tuy nhiên, điều này lại khiến các chất ô nhiễm trong nhà tích tụ ngày càng nhiều. Không gian kín hạn chế lưu thông khí, khiến hơi ẩm, vi khuẩn, hóa chất và bụi bị giữ lại, làm tình trạng ô nhiễm nặng hơn.

2. Các nguồn ô nhiễm không khí trong nhà

Không khí trong nhà chứa vô số chất gây hại đến từ cả hoạt động sinh hoạt lẫn nguồn vật liệu. Khói bếp, đặc biệt là khi nấu bằng than tổ ong hoặc dầu mỡ cháy, tạo ra lượng lớn bụi mịn và khí độc. Khói thuốc lá là một mối nguy cực lớn vì chứa hàng nghìn chất hóa học gây hại, trong đó nhiều chất được xếp vào nhóm gây ung thư. Ngoài ra, các vật dụng nội thất như rèm cửa, thảm trải sàn, sofa, gỗ công nghiệp có thể phát thải formaldehyde, một chất độc ảnh hưởng đến đường hô hấp.

Bên cạnh đó, các loại nấm mốc phát triển trong môi trường ẩm thấp, lông thú cưng, mạt bụi và các sản phẩm tẩy rửa chứa hóa chất bay hơi cũng góp phần làm ô nhiễm không khí trong nhà. Trong mùa lạnh hoặc những ngày mưa kéo dài, việc đóng cửa càng thường xuyên khiến môi trường trở nên bí bách, tạo điều kiện cho chất độc tồn tại lâu hơn. Vì vậy, việc nhận diện đúng các nguồn ô nhiễm là bước đầu tiên trong hành trình bảo vệ sức khỏe gia đình.

III. Cách cải thiện ô nhiễm không khí trong nhà hiệu quả

1. Giữ không gian thông thoáng

Một trong những biện pháp cơ bản nhưng hiệu quả nhất để cải thiện chất lượng không khí là duy trì sự lưu thông không khí. Mở cửa sổ vào những thời điểm chất lượng không khí bên ngoài tốt giúp đưa luồng khí mới vào nhà, đồng thời đẩy khí độc và mùi khó chịu ra ngoài. Tuy nhiên, cần theo dõi chỉ số AQI để tránh mở cửa vào những thời điểm ô nhiễm nặng, đặc biệt là đầu sáng mùa đông hoặc giờ cao điểm giao thông.

2. Sử dụng máy lọc không khí

Máy lọc không khí hiện nay là thiết bị quan trọng trong các gia đình, đặc biệt là tại đô thị. Với bộ lọc HEPA, máy có khả năng giữ lại bụi mịn PM2.5, các tác nhân dị ứng và vi khuẩn trong không khí. Khi sử dụng máy lọc, người dùng cần chú ý vệ sinh lưới lọc định kỳ vì bụi bẩn tích tụ sẽ làm giảm hiệu suất hoạt động. Đây được xem là một trong những cách cải thiện ô nhiễm không khí hiệu quả và phù hợp nhất với những gia đình sống gần đường lớn, khu công nghiệp hoặc nơi có nhiều phương tiện giao thông.

3. Hạn chế bụi và nguồn gây ô nhiễm

Việc vệ sinh nhà cửa thường xuyên góp vai trò quan trọng trong việc kiểm soát ô nhiễm không khí. Bụi bám trên rèm cửa, thảm, ga giường hay các đồ nội thất có thể bay lơ lửng trong không gian và xâm nhập vào cơ thể khi hít thở. Đồng thời, hạn chế đốt nhang, đốt nến thơm hay sử dụng các loại xịt phòng có hương liệu mạnh vì chúng thường chứa VOC dễ gây kích ứng. Đặc biệt, không hút thuốc trong nhà là nguyên tắc bắt buộc để bảo vệ người thân khỏi tác hại của khói thuốc thụ động.

4. Kiểm soát độ ẩm

Độ ẩm trong nhà quá cao sẽ tạo môi trường thuận lợi cho nấm mốc và mạt bụi phát triển, gây ảnh hưởng đến hô hấp và dị ứng. Mức độ ẩm lý tưởng nằm trong khoảng 50–60%. Để duy trì mức này, gia đình có thể dùng máy hút ẩm hoặc bật điều hòa với chế độ kiểm soát độ ẩm. Đồng thời, cần kiểm tra các khu vực dễ ẩm như nhà tắm, bếp và góc tường để xử lý kịp thời.

5. Trồng cây xanh phù hợp để cải thiện không khí

Cây xanh không chỉ giúp trang trí mà còn có tác dụng thanh lọc không khí tự nhiên. Một số loại cây như lưỡi hổ có khả năng hấp thụ benzen, xylene, formaldehyde, đồng thời thải ra oxy vào ban đêm, giúp không gian sống trở nên trong lành hơn. Lô hội cũng là lựa chọn tuyệt vời nhờ khả năng loại bỏ các chất độc hại trong không khí và dễ chăm sóc. Tuy nhiên, cần trồng lượng cây phù hợp, tránh đặt quá nhiều cây trong không gian nhỏ gây thiếu oxy vào ban đêm.

Ô nhiễm không khí trong nhà là vấn đề âm thầm nhưng ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe con người. Việc nhận diện đúng nguyên nhân và áp dụng các cách cải thiện ô nhiễm không khí phù hợp sẽ giúp xây dựng một không gian sống an toàn, lành mạnh và bền vững. Dù không thể kiểm soát hoàn toàn môi trường ngoài trời, mỗi gia đình đều có thể chủ động nâng cao chất lượng không khí trong nhà bằng những thói quen đơn giản nhưng hiệu quả. Một môi trường sống trong lành không chỉ giúp giảm nguy cơ bệnh tật trước mắt mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài cho cả gia đình.

Giải pháp giúp bảo vệ phổi toàn diện: BLcare max
 

BNC Medipharm - CTY TNHH TMDV Y TẾ BÌNH NGHĨA
Đơn vị nhập khẩu và phân phối thực phẩm chức năng trực tiếp từ Mỹ, Canada độc quyền phân phối tại Việt Nam.
Hotline & zalo: 0965 745 615 & 0978 307 072 &096 880 5353
Website: https://bncmedipharm.com.vn/
Địa chỉ: Tầng 1 Tòa nơ 22 KĐT Pháp Vân, phường Yên Sở, Hà Nội